سندرم پای بی قرار چیست و چه علائمی دارد؟
سندرم پای بیقرار (RLS) که به بیماری ویلیس اکبوم (Willis-Ekbom) نیز معروف است، نوعی اختلال خواب بوده که احساس ناخوشایندی را در اندام‌ها و به‌ویژه پاها ایجاد می‌کند.
اشخاص مبتلا به سندرم پای بیقرار طی احساس ناخوشایندی که در پای خود تجربه می‌کنند، تمایل دارند پاها را به سرعت تکان دهند. این بیماری که در هنگام خواب و پس از به رختخواب رفتن به‌وجود می‌آید، یک نوع اختلال خواب محسوب می‌شود.
در ادامه با علاِئم پای بیقرار و علل ایجاد آن و راه‌حل‌های درمان آن بیشتر آشنا می‌شوید.
تحقیقات نشان می‌دهد از هر 10 نفر 1 نفر در طی دوره‌ای از زندگی خود این بیماری را تجربه کرده است. در برخی موارد این بیماری زمینه ساز ایجاد مشکلاتی در افراد مانند اضطراب و افسردگی می‌گردد. بیشتر موارد سندرم پای بیقرار با گذشت زمان خودبه‌خود برطرف می‌شوند یا با ایجاد تغییرات ساده‌ای در سبک زندگی رفع می‌شوند.
شیوع این اختلال با افزایش سن رابطه‌ای مستقیم دارد. سندرم پاهای بی قرار بیشتر در میان زنان شایع است. یک بررسی انجام شده در این خصوص نشان می‌دهد که سندرم پاهای بیقرار عامل یک سوم اختلال بی‌خوابی در افراد بالای 60 سال است. کودکان هم می‌توانند به سندرم پاهای بی قرار گرفتار شوند که این پدیده در بسیاری از موارد با بیش فعالی یا «درد ناشی از رشد» اشتباه گرفته می‌شود. یکی از دلایل این بیماری، عدم خونرسانی کافی به عصب می‌باشد و در مواقع ثابت بودن اندام و یا قرارگیری در وضعیت نامناسب نیز ایجاد می‌شود.
به‌طور خلاصه می‌توان گفت که سندرم پای بیقرار در بسیاری از مواقع در خانه، قابل درمان است، این بیماری ترکیبی از عوامل روانی و جسمی در ایجاد آن نقش دارند و احتمال بروز این بیماری در دوران بارداری بیشتر است.
علائم سندرم پای بیقرار:
یک علامت عمده این سندرم میل به حرکت پاها، چه واقعاً حرکتشان بدهید یا ندهید این اتفاق اغلب موقع استراحت و خواب یا طی قرار گرفتن در فضای محدودی مانند صندلی هواپیما و سینما انجام می‌گیرد و با حرکت تسکین می‌یابد و بیشتر هم عصرها یا شب‌ها رخ می‌دهد تا صبح‌ها. برای بعضی از افراد، این درد در بازوها هم می‌تواند باشد.
این درد با بسیاری از انواع ناراحتی در پاها یا بازوها فرق می‌کند چون معمولاً دردهای دیگر با استراحت دادن و حرکت ندادن بهتر می‌شوند نه با حرکت دادنشان.
برخی از آثاری که درنتیجه سندرم پای بیقرار به وجود می‌آیند:
- به‌سختی به خواب رفتن در شب
- احساس خستگی در طول روز
- اختلال در یادگیری
- عدم تمرکز در مسائل ساده روزمره
- تحریک‌پذیری
- افسردگی
- تضعیف سیستم ایمنی
سندرم پای بیقرار چه حسی را در فرد ایجاد می‌کند؟
فردی مبتلابه سندرم پای بیقرار احساس عجیب و ناخوشایندی را در پاها و گاهی در بازوهای خود حس می‌کند و تمایل شدیدی به حرکت دادن آن‌ها دارد. افراد مبتلابه این بیماری معمولاً این احساسات را به‌صورت زیر توصیف می‌کنند:
-
- تیر کشیدن
- سوزش
- دمر خوابیدن
- خزیدن
- حالتی شبیه شوک‌های الکتریکی
- خارش پوست
- تقلا کردن
- مورمور شدن
تنها راه رهایی از این حس ناخوشایند، حرکت دادن پاهاست. این احساسات معمولاً زمانی بروز می‌کنند که فرد در حال استراحت یا غیرفعال است و فقط در طول شب رخ نمی‌دهند. این علائم معمولاً در هنگام غروب یا شب بدتر می‌شوند و ممکن است که برای مدت کوتاهی در صبح آرام شوند.
درمان سندرم پای بیقرار
ازآنجایی‌که علائم سندرم پای بیقرار بر زندگی بیمار اثر می‌گذارد، درمان آن بسیار مهم است. برای درمان سندرم پاهای بیقرار روش‌های مختلفی وجود دارد، زیرا علت ریشه‌ای سندرم پای بیقرار مشخص نیست. برای نمونه، بعضی از پژوهشگران عقیده دارند که سندرم پای بیقرار درنتیجه‌ی وجود مشکلاتی در مورد ماده‌ای شیمیایی در مغز به نام دوپامین ایجاد می‌شود، درحالی‌که پژوهشگران دیگری بر این باورند که این بیماری به دلیل گردش خون ضعیف بروز می‌کند.
در ادامه با برخی از روش‌های درمانی که به‌تنهایی می‌توانید در خانه از آن استفاده کنید و برخی راه‌های درمانی که نیاز به مراجعه پزشک دارد آشنا خواهید شد:
1-برطرف کردن عامل اصلی پیدایش این سندرم
مانند مصرف برخی از داروها، بررسی شرایط سلامتی، برخی عادات روزانه، موجب تشدید این بیماری می‌شوند.
2-رعایت بهداشت خواب برای کمک به درمان سندرم پای بیقرار
- هر شب در ساعت مشخصی به رختخواب بروید و هرروز صبح نیز در ساعت مشخصی از خواب بیدار شوید.
- اتاق‌خواب خود را خنک، آرام و تاریک کنید.
- استفاده از عواملی را که مانع خواب می‌شوند (مانند تلویزیون و تلفن) در اتاق‌خوابتان را به حداقل برسانید.
- ۲ تا ۳ ساعت پیش از خواب به هیچ صفحه‌نمایشی نگاه نکنید؛ زیرا نور آبی این صفحه‌های نمایش موجب بر هم خوردن ریتم شبانه‌روزی شما می‌شود. ریتم شبانه‌روزی به شما کمک می‌کند چرخه‌ی خواب طبیعی خود را حفظ کنید.
- یک ساعت قبل از خواب میزان نور محیطی را که در آن قرار دارید کاهش دهید.
- از مصرف نوشیدنی‌های محرک مانند قهوه یا نوشیدنی‌های شیرین پرهیز کنید.
- از مصرف الکل و تنباکو پرهیز کنید یا مصرف آن را کاهش بدهید.
3-مصرف ویتامین و مکمل آهن
کمبود آهن یکی از دلایل اصلی سندرم پای بیقرار است. البته تحقیقات نشان می‌دهد که کمبود منیزیم، کمبود ویتامین D نیز در تشدید این بیماری نقش مهمی دارند.
4-ورزش
در مطالعه‌ای در سال ۲۰۰۶ روی ۲۳ بیمار مبتلابه سندرم پای بیقرار، ۳ بار در هفته در طول ۱۲ هفته انجام ورزش‌های هوازی و تمرینات قدرتی پایین‌تنه، به میزان قابل‌توجهی موجب کاهش علائم سندرم پای بیقرار گردید.
5-یوگا و تمرینات کششی
یوگا و تمرینات کششی مانند سایر انواع ورزش برای افراد دچار سندرم پای بیقرار مؤثر و مفید است. استرس موجب بدتر شدن سندرم پای بیقرار می‌شود، بنابراین انجام تکنیک‌های تمدد اعصاب و تمرین‌هایی مانند یوگا و مراقبه بسیار مفید است.
6-ماساژ
ماساژ دادن پاها به کاهش علائم این اختلال کمک شایانی می‌کند. این روش به‌عنوان راه‌حل خانگی بسیار مؤثر است.
7-داروهای تجویزی
مصرف دارو از درمان‌های مهم سندرم پای بیقرار متوسط تا شدید است. اگر بیمار نتواند علائم سندرم پای بیقرار را به‌تنهایی و با درمان‌های خانگی کنترل کند، پزشک داروهایی را برای درمان بیماری او تجویز می‌کند.
طول دوره سندرم پای بیقرار چقدر است؟
سندرم پای بیقرار ناشی از شرایط، بیماری، بارداری یا مصرف برخی داروهای خاص، به‌محض از بین رفتن عامل ایجادکننده‌ی خود برطرف می‌شود.
اگر سندرم پای بیقرار شما مرتبط با بیماری خاصی نباشد برای درمان آن باید به دنبال تغییر سبک زندگی یا درمان دارویی باشید.
